Kranenburg

De 19de-eeuwse architect Pierre Cuypers is een architect die nationaal en internationaal faam verwierf door zijn neogotische ontwerpen van o.a. het Centraal Station en het Rijksmuseum in Amsterdam, bouw van kerken, kastelen, woonhuizen, overheidsgebouwen en begraafplaatsen.

Cuypers ontwierp in zijn beginjaren voor de buurtschap Kranenburg R.K. bouwwerken, die geheel werden gefinancierd door de freules Judith en Josephine van Dorth van het nabijgelegen landgoed Medler. Het geheel bestaat uit een kerk, pastorie, devotiekapel, begraafplaats, school en schoolmeesterswoning. In totaal heeft Kranenburg nu vijf beschermde Rijksmonumenten.

De Antoniuskerk uit 1856, waar nu het Heiligenbeeldenmuseum is gevestigd, is de oudste nog bestaande Cuyperskerk in ons land en het op één na oudste ontwerp. Dat is een bijzonderheid. Verder vormen kerk, pastorie (gebouwd in 1868), grafkapel (gebouwd in 1865), school en schoolmeesterswoning samen één van de oudste Rooms Katholieke Cuypers cluster van bouwwerken in Nederland. De bouwperiode van het geheel strekt zich uit van de jaren vijftig tot tachtig van de negentiende eeuw.

Afgezien van gebouwen ontwierp Cuypers ook beelden, kruisen, lampen, bidstoelen, priestergewaden en ander religieus roerend goed in zijn atelier. Net als veel andere begraafplaatsen die ontwikkeld zijn na het overheidsverbod om rondom en in kerken te begraven, werd ca. 1830 op initiatief van de toenmalige Baron Reinier Engelbert van Dorth tot Medler en zijn vrouw Barones M.G. van Hövel tot Westerflier aan Pierre Cuypers de opdracht gegeven een begraafplaats te ontwerpen. Deze begraafplaats, die rond dat zelfde jaar werd aangelegd, was vermoedelijk een van zijn eerste ontwerpen boven de grote rivieren. Op deze begraafplaats vinden we diverse graftekens uit de periode van 1847 tot 1887 waarvan aangenomen wordt dat zij door Cuypers ontworpen zijn. Ook zijn hier diverse leden van de familie Van Dorth tot Medler begraven, waarvan vooral Judith, Theodoor en Josephine van Dorth een belangrijke rol hebben gespeeld als opdrachtgever voor de bouw van Cuypers monumenten in Kranenburg. Ongeveer twee jaar na het overlijden van zijn jongere broer Theodoor, gaf Zeno T.J.H. baron van Dorth tot Medler, in 1865 opdracht aan Cuypers om een grafkapel op de begraafplaats te bouwen. Naast de leden van de familie van Dorth tot Medler, liggen hier ook andere adellijke bewoners van naburige landgoederen begraven. Cuypers ontwierp grafmonumenten voor Maria Anna barones van Grotenhuis, Judith van Dorth, Theodoor van Dorth en Josephine van Dorth. De sobere neogotische kapel met steunberen, spitsboogvensters en zadeldak is gebouwd voor Zeno baron van Dorth en zijn echtgenote E.M.C.W. barones Van Hackfort tot Ter Horst en hun nageslacht.

Interessant zijn de grafkelder van R.E. baron van Dorth (†1847) en de graftekens van H.P.E.I. Bosch van Drakestein (†1841) en M.A.R.B.A. Stoop tot Onstein (†1848). Op de diverse grafstenen vinden we de heraldische wapenschilden en familiewapens behorende bij deze families. Bij het monumentale hek van de begraafplaats, eveneens een rijksmonument met onderdelen uit 1850-1875 en uitkijkend op de grafkapel, staan aan weerszijden twee engelen op een hardstenen voetstuk. Met hun bazuinen verwelkomen zij een ieder die hier toetreedt. Bijna 200 jaar stenen geschiedenis uit Kranenburg op deze begraafplaats. Zeker de moeite waard.

Het Heiligenbeeldenmuseum te Kranenburg is voor velen een begrip. Sinds 2000 is dit museum gevestigd in de H.-Antonius- van- Paduakerk aan de Ruurloseweg 101 te Kranenburg bij Vorden.

Er zijn circa 70 vrijwilligers actief in het Heiligenbeeldenmuseum, waar circa 600 heiligenbeelden van een nog steeds groeiende collectie te bewonderen zijn.

Al vele jaren is er in december een Kerstgroepententoonstelling. Ruim 300 groepen staan er dan opgesteld in een sfeervol kerstdecor met veel kaarslicht en passende muziek. De kerstgroepen zijn afkomstig van lokaal tot wereldwijd.