Graftrommels ook in Bredevoort te zien

Graftrommels zijn zeldzaam. Boekenstad Bredevoort blijkt er ook nog wat te hebben. Dat ontdekte ik tijdens een dagje uit.

Met mijn 18 jarige dochter ging ik in het kader van de meivakantie een dagje uit. We gekozen voor boekenstad Bredevoort, gelegen in de mooie Gelderse Achterhoek.

Het is genieten op deze zonnige dag. De bomen zijn nog niet zo lang geleden van groene blaadjes voorzien. Prachtig licht groen links en rechts van de wegen hier naar toe. We parkeren onze zwarte Peugeot 107 aan de rand van het stadje en gaan te voet op ontdekkingstocht.

Bredevoort als boekenstad

Bijzonder dat zoveel inwoners van dit toeristische stadje aan of bij hun huis een boekenkraam hebben. Iedereen vraagt € 2,00 per boek. Ongeacht schrijver, titel, dun of dik boek. Het geld mag in een brievenbus of afgesloten geldkistje worden gedeponeerd.

Als fanatiek lezers scoren zowel mijn dochter als ik een aantal prachtige exemplaren. Goed voor vele uren leesplezier.

En dan net buiten het kleine centrum zie ik opeens de begraafplaats. Mijn jongsgeborene zegt nog: ‘Mam je hebt een vrije dag, dan ga je toch niet wéér naar een begraafplaats?’

Eerst een ijsje in Bredevoort

‘Ach, ik ben nu hier en wil graag even een blik werpen. Maar ik weet het goed gemaakt, ik zal je eerst op een ijsje trakteren.’

Met de smaak van het soft ijsje nog op mijn tong open ik het ijzeren hek en wijs mijn dochter op de twee graftrommels die links in het gras liggen.

‘Graftrommels? Nog nooit van gehoord’ is de redenering van dochterlief.

‘Ze zijn ook heel zeldzaam, dus kijk maar goed’.

Samen bewonderen wij de ronde trommels met metalen buitenkant en transparant glas aan de bovenzijde. Zo zijn de kunstbloemen in de rechter trommel goed te zien en hebben ze al vele jaren zon, wind en regen doorstaan.

In de linker trommel zien we naast nepbloemen ook een rouwkaart. De letters en cijfers op het papier zijn vervaagd maar dat doet niet af aan mijn juichgevoel. Zoveel moois op een zonnige vakantiedag in mei. Ik hoop maar dat mijn enthousiasme voor funeraire cultuur besmettelijk is en mijn dochter al deze oude spullen ook gaat waarderen. Er zijn zoveel mooie en bijzondere begraafplaatsen in Nederland maar met de toename van het aantal crematies staat al dat moois wel onder druk. Het ruimen van bijzondere grafmonumenten en zeer oude graftrommels, ik vind het echt heel jammer. Maar gelukkig is hier in Bredevoort nog funerair erfgoed te zien.

Meer over graftrommels:

De eerste graftrommels dateren uit 1880. Ooit waren er in Nederland zo’n 25.000 aanwezig, maar de schatting is dat het er nu nog zo’n 600 over zijn.Een graftrommel is een met een glasplaat afgesloten trommel die als grafgift op een graf wordt geplaatst. De trommels zijn vaak van metaal (ijzer, blik, koper, staal) maar ook exemplaren van beton en hout kwamen voor. In de trommel bevindt zich een krans met bladeren en bloemen waarvan de kleuren en symbolen vaak verwijzen naar de overleden persoon. Soms werd een graftrommel geplaatst bij wijze van grafsteen, maar vaak ook als een extra aandenken door anderen dan de familie.De trommels werden ambachtelijk vervaardigd door een blikslager, koperslager of smid. Zoals aangegeven is de trommel meestal gevuld met een krans of tak van beschilderde zinken bladeren en bloemen van steengoed. Soms is een foto toegevoegd maar vaker is over de krans een wens aangebracht met behulp van aluminium letters die vastgezet zijn op een band.

Graftrommel ook in Zuiderzee museum

Graftrommels zijn gemiddeld 20 centimeter hoog en hebben een doorsnede die kan variëren van 10 tot 120 centimeter. Graftrommels werden in veel Europese landen vanaf circa 1870 tot ongeveer 1940 in groten getale geplaatst. Hoewel veel trommels inmiddels zijn verwijderd zijn ze toch nog wel aan te treffen. Op Nederlandse begraafplaatsen zijn er naar schatting 25.000 aanwezig geweest, in 2014 waren er daarvan nog zo’n 1.000 over. Op de Algemene Begraafplaats van het Overijsselse Goor werden in 2007 nog ongeveer 35 exemplaren geteld. Bijna alle waren in ernstige staat van verval. Enkele vrijwilligers hebben de restauratie ervan ter hand genomen. Op de begraafplaats zijn ze nu in een voormalige aula te bezichtigen.Sinds 2008 worden er ook weer nieuw gemaakte graftrommels aangeboden. Zelfs in het Zuiderzee museum te Enkhuizen is naast de kapel een graftrommel te zien.